O Albert Camus στο Πάνθεον της Ανθρωπότητας

Ν. Λυγερός

Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου

Ο Albert Camus δεν είναι μόνον συγγραφέας ή φιλόσοφος, αλλά ένας στοχαστής και ως τέτοιον πρέπει να τον κρίνουμε όχι για να τον καταδικάσουμε ή να τον αθωώσουμε για ένα έγκλημα, αλλά για το ανθρώπινο έργο που δημιούργησε για την ανθρωπότητα. Το να τον τοποθετήσουμε σε μια κατηγορία ή σε άλλη δεν έχει παρά μικρή σημασία. Παραμένει αταξινόμητος γιατί δεν γνώριζε παρά ελάχιστα τις τάξεις. Ποτέ μέσα στην πλειοψηφία, αγωνίστηκε πάντοτε για τη μειοψηφία, αυτή που δεν διεκδικεί παρά μόνο ένα δικαίωμα, διότι τα υπόλοιπα είναι πολυτέλεια για κείνη, το δικαίωμα του υπάρχειν. Στο ποδόσφαιρο, ήταν τερματοφύλακας. Στην Αλσατία, εμιγκρές. Στην Αλγερία, μαυροπόδαρος. Στην αντίσταση, στον αγώνα. Στην αριστερά, το μαύρο πρόβατο. Στον πόλεμο δίχως όνομα, ο αποδιοπομπαίος τράγος. Πόσες κοινωνικές ετικέτες για να χαρακτηρίσουν έναν μόνο, τον πρώτο άνθρωπο, όπως εκείνος αποκαλούσε πολύ καλά τον εαυτό του. Δεν αρκούσε να λέει ότι ήταν άνθρωπος, αναμφίβολα πολύ άνθρωπος για τα γούστα κάποιων, αλλά άνθρωπος ωστόσο εις πείσμα των ολοκληρωτισμών του Hitler και του Сталин. Αναρχικός ή οπαδός της απόλυτης ελευθερίας, ό,τι άλλο ακόμη, τι σημασία έχει; Στον κόσμο όπου το παράλογο φτάνει κοντά στην εξουσία, ήξερε πάντα να παραμένει ένας επαναστάτης. Χωρίς τρομοκρατία, χωρίς συνεργασία, παρέμεινε ένας άνθρωπος επαναστατημένος συνειδητός να βιώνει τον μύθο του Σισύφου. Ήταν δίχως ελπίδα, μα ουδόλως απελπισμένος, ειδάλλως πώς να αντέχει όλες αυτές τις παιδικότητες. Ο Albert Camus ανήκει εδώ και καιρό στο Πάνθεον της Ανθρωπότητας και το ότι η σωρός του πηγαίνει στο Πάνθεον δεν είναι τιμή για κείνον, μα για τη Γαλλία. Διότι παρέμεινε Γάλλος και επανειλημμένα, τη στιγμή που άλλοι δεν δίσταζαν να συνεργάζονται ανοιχτά ή να υπονομεύουν άγαρμπα. Η θέληση του προέδρου της Δημοκρατίας δεν είναι παραξενιά των θεών, που οι ειδικοί θα ήθελαν να μας σερβίρουν, ούτε και άξια αναγνώριση, παρά μόνο οφειλόμενο χρέος. Τα στοιχεία θέλουν να πλησιάζει η επέτειος της πεντηκονταετίας από το θάνατό του. Αλλά το πρόσχημα αυτό δεν είναι πρόφαση. Ο Albert Camus έχει το δικαίωμα να βρίσκεται στο Πάνθεον, όχι επειδή τα παιδιά του θα το αποδεχθούν στο τέλος, αλλά μόνο και μόνο γιατί αυτό το δικαίωμα είναι καθήκον μνήμης, ένα μέσο προκειμένου να διασχίσουμε τον χρόνο για να υπερβούμε τον θάνατο και να προσφέρουμε ως δώρο, το έργο του στις μελλοντικές γενιές που δεν ανήκουν ακόμη στην ανθρωπότητα. Συνεπώς η πρωτοβουλία είναι δίκαιη και μ’ αυτήν εδώ την έννοια πρέπει να την εξετάσουμε. Ότι ανταποκρίνεται σε καλό συγχρονισμό μιας μικτής στρατηγικής δεν μας απασχολεί καθόλου, γιατί αυτό είναι πάντοτε πιθανόν. Αυτό που έχει σημασία είναι να μην υποπίπτουμε σε παρανόηση. Η έκπτωση και το βασίλειο υπάρχει πραγματικά. Ο Albert Camus στο Πάνθεον δεν είναι νοητικό σχήμα που ανταποκρίνεται στη θεοποίηση του ανθρώπου, αλλά πραγματικά στην ανθρωποποίηση του θεού