Αθηνά Κουστένη: το μέλλον μας είναι στο Διάστημα

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΡΟΥΚΑΚΗ

H ζωή μου

▪ Γεννήθηκα στην Αθήνα. Παρακολούθησα το Γαλλικό Σχολείο και στη συνέχεια φοίτησα στο Πανεπιστήμιο Paris 6, Pierre & Marie Curie, απ’ όπου το 1987 πήρα Master Φυσικής. Παράλληλα έλαβα από τη Σορβόνη Master στην Αγγλική Φιλολογία.

▪ Η Πλανητολογία ήταν το διδακτορικό μου στο Αστε-ροσκοπείο του Παρισιού στη Meudon, με τελικό αποτέ-λεσμα εγώ και ο Τιτάνας να γίνουμε αχώριστοι. Στη συνέχεια το Γαλλικό Ιδρυμα Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) μού πρόσφερε μόνιμη θέση ερευνήτριας. Από τότε μελε-τώ τους εξωτερικούς πλανή-τες και τους δορυφόρους τους στο ηλιακό μας σύστημα.

▪ Αρχικά αξιοποίησα στοιχεία από τις αποστολές Voyager του ‘80 και αργότερα έγινα σημαντικό στέλεχος σε τρία από τα όργανα της απο-στολής Cassini-Huygens, που έφτασε στον Κρόνο και το δο-ρυφόρο του Τιτάνα το 2004.

▪ Για τις παρατηρήσεις των δορυφόρων Τιτάνα, Ευρώπη , Τρίτωνα, Καλλιστώ, Ιαπετώ κ.λπ., χ ρησιμοποίησα τα κορυφαία τηλεσκόπια στη Χαβάη και τη Χιλή. Την ίδια περίοδο παντρεύτηκα, αποκτώντας έναν… άλλο δορυφόρο γύρω μου, την κόρη μου Καλλίστα.

▪ Από το 2004 αναλύω τα μοναδικής ποιότητας στοιχεία του διαστημοπλοίου Cassini-Huygens. Επίσης από το 2007 είμαι επικεφαλής μιας νέας αποστολής των NASA και ESA, με στόχο την επιστροφή μας στο σύστημα του Κρόνου, μετά το 2020.

“Στο κοντινό μέλλον διαστημικές πόλεις θα χρησιμοποιούν ηλιακή ενέργεια, ενώ το ταξίδι προς άλλους πλανήτες θα είναι καθημερινότητα”

«Αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας» του Οδυσσέα Ελύτη στη συμπαντική του εκδοχή ίσως κρύβει πολλές εκπλήξεις. Από τα ερωτήματα για την εμφάνιση της ζωής έως την πιθανή μετοίκισή μας σε άλλα ουράνια σώματα συνυπάρχουν χάος και ρεαλισμός. Οπως, για παράδειγμα, ο δορυφόρος του Κρόνου Τιτάνας, που θυμίζει πολύ τη Γη μας και ίσως κάποτε μας φιλοξενήσει, λέει η αστρονόμος στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού κ. Αθηνά Κουστένη.Σχολιάζει επίσης οτι την απασχολεί πού θα μετακομίσει η ανθρωπότητα όταν ο Ηλιος μας γίνει ένας καταστροφικός κόκκινος γίγαντας. Τότε, σχολιάζει, ίσως ο Τιτάνας να γίνει ο μελλοντικός μας οικοδεσπότης.Σχετικά με την πιθανότητα να βρεθεί νερό αναφέρει οτι μπορεί να υπάρχει, όπως και στην Ευρώπη, ωκεανός νερού κάτω από την επιφάνεια όλο και πιο μακρινών σωμάτων.

Είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;

Οι επιστήμονες είναι αδύνατον να απαντήσουν σ’ αυτή την ερώτηση, επειδή προς το παρόν είναι θέμα γνώμης. Πάντως, το ότι μέσα στην τελευταία δεκαετία ανακαλύψαμε διακόσιους νέους «εξωπλανήτες» μάς κάνει να υποθέτουμε ότι η ζωή μπορεί να αναπτύχθηκε και εκτός Γης. Τα ερωτήματα που με απασχο-λούν είναι πώς και γιατί εμφανίστηκε η ζωή στον πλανήτη μας και πού θα μετακομίσει η ανθρωπότητα όταν ο Ηλιος μας γίνει ένας κατα-στροφικός κόκκινος γίγαντας. Τότε ίσως ο Τιτάνας να γίνει ο μελλοντικός μας οικοδεσπότης.

Οδεύουμε δηλαδή προς τον αποικισμό άλλων ουράνιων σωμάτων;

Χάρη σ’ αυτά που μας μαθαίνουν η Αστρονομία και οι διαστημικές αποστολές, ο άνθρωπος σύντομα μπορεί να εγκατασταθεί σε κάποιο άλλο ουράνιο σώμα. Παλιά οι εξερευνητές έψαχναν για χρυσό και νέες πατρίδες. Σήμερα χρειαζόμαστε πετρέλαιο και ζωτικό χώρο επιβίωσης. Ομως για να ζήσουμε χρειαζόμαστε ατμόσφαιρα αζώτου-οξυγόνου και κάποια βολική επιφάνεια. Με τις αναγκαίες παρεμβάσεις μπορεί σε πολλά χρόνια αυτό να γίνει εφικτό στον Τιτάνα.

Ποια μηνύματα μας έστειλε ο Τιτάνας;

Οταν στις 14 Ιανουαρίου 2005 το ρομπότ Huygens προσεδαφιζόταν στην επιφάνειά του, κανείς δεν φανταζόταν το εξωτικό περιβάλλον και τη μορφολογικά πλούσια επιφάνεια που θα ανακαλύπταμε. Ωσάν νέοι Κολόμβοι βρεθήκαμε αντιμέτωποι με ένα νέο κόσμο, όπου βρέχει, ρέουν ποταμοί από μεθάνιο, σχηματίζονται λίμνες, αμμόλοφοι και βουνά από πάγο. Αυτό το μικρό ουράνιο σώμα είναι μια χρυσή ευκαιρία για να κατανοήσουμε πώς δημιουργή-θηκε και εξελίχθηκε το πλανητικό μας σύστημα.

Θεωρείτε ότι κρύβει σοβαρά μυστικά το πλανητικό μας σύστημα;

Δεν θα παραξενευτώ καθόλου αν βρούμε πολλά ακόμη στοιχεία και κάνουμε σημαντικές ανακαλύψεις. Μετά την ανακάλυψη ατμόσφαιρας νερού γύρω από το δορυφόρο Εγκέλαδο πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρχει, όπως και στην Ευρώπη, ωκεανός νερού κάτω από την επιφάνεια όλο και πιο μακρινών σωμάτων. Επίσης πρέπει να απα-ντήσουμε πώς αναπτύχθηκε η ζωή σε αυτές τις κρύες επιφάνειες.

Πώς προδιαγράφεται η εξερεύνηση του Διαστήματος;

Σήμερα έχουμε προσεδαφίσει διαστημόπλοια στη Σελήνη, στην Αφροδίτη, στον Αρη και τον Τιτάνα, ενώ σε λίγο φτάνουμε μέχρι το μακρινό Πλούτωνα! Στο κοντινό μέλλον μπορεί να έχουμε βάσεις στη Σελήνη και τον Αρη. Επίσης θα υπάρχουν διαστημικές πόλεις που θα χρησιμοποιούν ηλιακή ενέργεια, ενώ το ταξίδι προς άλλους πλανήτες θα είναι καθημερινότητα. Ηδη η διαστημική αποστολή Cassini-Huygens μάς προκαλεί εκπλήξεις για τον Κρόνο, τους δορυφόρους και τους δακτυλίους και βέβαια τον Τιτάνα !